Gentse 'Kollektief Antikonceptie', opgericht op 10 april 1980, is één door de wet erkende abortuscentra in België. Zonder inzet en onvoorwaardelijk motivatie van de medewerkers van deze centra, is hun bestaansrecht onzeker. Sinds de uitvaardiging van de abortuswetgeving van april 1990 worden de medewerkers van deze centra en de vrouwen die een abortus laten uitvoeren niet meer vervolgd. Hoewel na een lange strijd de abortuswet werd goedgekeurd,  is abortus nog steeds een taboe. Het blijft nog steeds een strijd om de wettelijke voorwaarden vrouwvriendelijker te maken, het probleem meer bespreekbaar te maken en een effectiever beleid te voeren voor preventie en sensibilisatie. De anticonceptie middelen zijn nog steeds te duur voor een deel van de bevolking. De sociale zekerheid komt vaak niet tussen voor de terugbetaling van anticonceptie middelen. Vanaf 2002 hebben de abortuscentra met het RIZIV een overeenkomst afgesloten zodat de behandeling terugbetaald wordt. De vrouwen die graag hun ervaringen over abortus willen delen, kunnen dit doen via de Engelstalige website I'm not sorry, http://www.imnotsorry.net

Door Baharak Bashar|Gent 2008

In de krant lees ik dat een 18 jarige Britse voor de 6 de maal abortus ondergaat . ‘Voor de zesde keer?', vraag ik me verbaasd misschien zelfs verontwaardigd af. Eigenlijk vind ik niet dat abortus als anticonceptie mag dienen. ‘Men mag er toch geen sport van maken!' Aan de andere kant vind ik echter dat het Britse meisje het recht heeft zoveel abortussen doen als zij maar wenst. Als het haar niet past, past het niet. Beter een afgedreven ‘vrucht' dan een ongelukkige moeder en kind. Zo lopen er al meer dan nodig rond, denk ik stilletjes. Ze moet het kind in haar lichaam dragen of niet soms. Ik tik mezelf op mijn vingers voor mijn eerste reactie.

Het is augustus, het is warm en ik denk nog steeds aan het lot van het Britse meisje terwijl ik zelf op weg ben naar het Gentse 'Kollektief Antikonceptie' . Op tram 21, die straks aan de Gentse abortuscentrum net naast het justitiegebouw stopt – in de Martelaarslaan– denk ik als een trein over de geboorte, de zwangerschap en de abortus. Het is pas sinds 1990 dat de medewerkers van de abortuscentra en de vrouwen die aborteren niet meer strafbaar zijn. Zou de naam van de laan waar het centrum zich bevindt, hier iets mee te maken hebben? Ik beeld me in hoe lastig en energierovend het moet zijn: dagelijks kokhalzen, lang slapen om na het wakker worden terug te willen slapen. Zou het niet frustrerend zijn dat je actieve momenten beperkt blijven tot 3 - 4 uur per dag? Ik heb nooit begrepen waarom de wet maar een kort zwangerschapverlof van drie maanden voorziet. Eigenlijk vermoed ik dat de eerste drie maanden minstens even lastig zijn als de rest van de zwangerschap. Ik wil het eens niet hebben over de bevalling en wat er allemaal bij komt kijken na de bevalling? Wie zou het zeggen, behalve wie ooit een kind heeft gekocht. Is een kind kopen echt zo romantisch zoals veel vrouwen beweren? Er gebeuren zoveel verschillende zaken gedurende de negen maanden die dan eindigen met knip- en plakwerk bij en na de bevalling. Gedurende de lessen biologie in het middelbaar heb ik gezien hoe dat gebeurt. Ik heb gezien hoe een grote knikker uit een piepklein gaatje werd geperst, geduwd, getrokken. De geboorte leek me eensklaps niet meer zo aangenaam. Noch voor de moeder noch voor het kind. Ik heb gezien hoe de schaar het kleine gaatje doorknipte tot aan de anus om de doorgang van de grote knikker mogelijk te maken. Och arme, dat Brits meisje! Had ze niet beslist om te aborteren, was ze héél waarschijnlijk zo geëindigd. Na al die zware arbeid ben je niet eens zeker of je een deugdelijk volgroeide kind ter wereld hebt gebracht. Voor hetzelfde prijs is het kind niet gezond of heeft een slecht karakter. En wat als zij of hij niet gelukkig zou worden? Al die onzekerheden. Is het wel waard om jezelf zo lastig te maken? Al denkend hieraan, krijg ik kippenvel. Ik denk dan dat het Britse meisje er echt goed heeft aan gedaan om zo te aborteren.

Naast me in de tram zit een jonge vrouw met een zeer mooie baby, een hartenbreker, die op een plezante manier lawaai maakt. Ze roept naar me alsof ze vermoedens heeft dat ik vieze gedachten over haar geboorte erop nahoud. Ik kijk haar teder aan en richt mijn blik dan naar de moeder en glimlach. De kleine is echt van plan om mijn hart te stelen, ze flirt met me. Ik flirt terug en ik denk: ‘Zou het leuk kunnen zijn om een kind te hebben? Hoe zou mijn kind eruit zien?'. De tram stopt. Terwijl ik afstap stapt een hoogzwangere vrouw in. Hoogzwanger zijn is wel sexy. Als het ooit zover is wil ik zoals haar eruit zien.

Verborgen tussen de immense naamborden van Van Den Borre en Mc Donalds, vind ik het Gentse 'Kollektief Antikonceptie' . Dit laatste heeft zelfs geen naambord om zich zichtbaar te maken. Je zou er voorbij wandelen zonder te weten dat er een abortuscentrum is. Is men bang dat ook abortus zou gecommercialiseerd worden? “ Twee aborteren voor de prijs van één ”, beeld ik me in als een reclamebord voor het abortuscentrum. Misschien is een drive-in abortuscentrum net te aanstootgevend?

Ik kom in het Gentse 'Kollektief Antikonceptie' binnen. Hier worden de ongewenst zwangere vrouwen geholpen. Aan het onthaal staat er een schaal vol met snoepjes. Alle kleuren van Napoleons, mijn lievelingsnoepjes. Liggen die snoepjes daar omwille van hun symbolische betekenis? De abortuswetgeving in België dateert uit 1990 terwijl in historische context gaat de abortuswetgeving terug op de Code Napoleon. Napoleons smaken zoet tot dat je er in bijt. Pas dan proef je de zure smaak die in de kern is verscholen. Het is net als seks, tot wanneer je ongewenst zwanger geraakt.

Het onthaal is ontzettend vriendelijk en attent. De sfeer is eerder gezellig en geruststellend. Deze keer zat er een vriendelijke man aan het onthaal. De twee andere keren werd ik door een dame ontvangen. Het was verrassend om een mannelijke medewerker in een abortuscentrum te zien. Op zulke plaatsen, behalve eventueel de gynaecoloog en de verwekker, verwacht men geen mannen. Is abortus tenslotte geen vrouwenzaak? Maar waarom zou de zwangerschap een vrouwenzaak moeten zijn? Voor zover ik weet moet men meestal met zijn tweeën zijn. Enkel de Heilige Maria slaagde in om op een miraculeuze wijze drachtig te worden, is het niet. ‘Wat een seksistische gedachte!',  denk ik even bij mezelf. Het blijkt dat de meeste vrouwen abortus beter verwerken als ze door hun partner gesteund en opgevangen worden. Als ze er alleen voor staan zouden ze vaker risico lopen om traumatische ervaringen te hebben.

In de wachtzaal zitten vier andere dames, twee jonge meisjes in het gezelschap van hun moeder, een jonge dertiger naast een oudere man die niet de verwekker van de vrucht is, vermoed ik. Uit nieuwsgierigheid knoop ik een gesprek aan met de moeder van de dochters. Ze is 43 jaar oud en moeder van drie dochters. Haar oudste dochter studeert aan de universiteit en haar jongste dochter moet nog haar middelbaar onderwijs afwerken. De derde is te jong om mee naar het abortuscentrum te komen. Men moet ook niet te snel zijn met de voorlichting, dunkt me. Uit het gesprek blijkt dat de moeder niet voor zich zelf komt. Ze is gekomen voor haar oudste dochter. Wie zou het zeggen? De jonge twintiger spreekt geen woord. De moeder vertelt me haar eigen abortuservaringen even vlot alsof ze het over haar bevallingen zou hebben. Is aborteren tenslotte niet een soort bevalling? Toen zij ongewenst zwanger was, was abortus strafbaar in België. Daarom had ze twee keren op een illegale wijze geaborteerd. Met een grote opluchting vertelt ze dat ze zich geruster voelt dat haar dochter niet in illegaliteit moet aborteren. In 1989, toen ze voor de eerste keer ongewenst zwanger was geraakt, ging ze naar Nederland om daar haar vrucht te laten wegnemen. Als een alleenstaande arbeidster was een dergelijk traject een grote hap uit haar budget. De laatste keer dat ze heeft geaborteerd, was het na de goedkering van de abortuswet in 1990. Toch moest ze opnieuw hulp gaan zoeken in Nederland, aangezien ze 15 weken zwanger was. Volgens de Belgische wet was de ‘vrucht' te oud om te aborteren. In België laat de wet abortus toe tot '12 weken effectieve zwangerschap' ofte 14 weken
t.o.v. de eerste dag van de laatste maandstonden. Door de Nederlanders kon de vrouw nog op tijd geholpen worden. De tweede keer is de oudste dochter meegereisd met haar naar Nederland. Want volgens de moeder was het de oudste dochter die de drijvende kracht was voor haar tweede abortus. Volgens haar was haar moeder amper financieel in staat om haar drie kinderen te onderhouden, laat staan dat er een vierde bijkwam. Daarom zette ze haar moeder onder druk om te aborteren. En nu zit de jonge twintiger zwijgzaam naast haar moeder en haar jongere zus in de wachtzaal haar eigen beurt af te wachten.

Ik kijk de oudste dochter aan en vraag haar waarom ze voor de abortus kiest. Ze aarzelt even, alsof ze wilt zeggen: ‘Wat zijn dat jou zaken?' De moeder legt haar hand op haar billen, kijkt haar bezorgd aan en knikt zachtjes met haar hoofd. De dochter wordt even emotioneel. Ik zie in haar ogen kleine kringen vocht een grote traan vormen. Ik leun achterover in mijn zetel. Ik had beter haar die vraag niet gesteld. Terwijl ik me verwijten maak, spreekt de dochter op een droevige manier. Ik denk dat ze pijn heeft. Wordt dat veroorzaakt omdat ze zich schaamt t.o.v. haar moeder? Ze vertelt dat ze pas dit jaar aan haar universitaire studies is begonnen. Ze heeft altijd haar moeder beloofd dat ze hard zal studeren voor een betere toekomst. Omdat haar moeder niet veel verdient krijgt ze een studiebeurs die een deel van haar studiekosten dekt. Ze kan zich niet permitteren om haar jaar over te doen of stoppen met studeren. Er is geen marge om te experimenteren. Een gescheurd condoom heeft haar de das omgedaan. Ze vertelt dat ze op dit moment studeert voor haar examens. Toch kan ze amper studeren want ze is vaak héél erg moe en misselijk. Onlangs ging ze naar een apotheker om voor een middel te smeken. Een middel dat haar wat energie zou geven om te kunnen studeren. De apothekeres wou haar zonder voorschrift niets meegeven. Maar met vastberadenheid vertelde ze aan de apothekeres dat ze van plan is om te aborteren. Ze vroeg haar om haar te helpen want binnen een paar dagen moest ze examen afleggen van één van haar zwaarste vakken. Ze kreeg uiteindelijk een pillendoos, zonder een voorschrift, uit medelijden of medeleven, wie kan het haar vertellen!? Ze kijkt haar moeder met tranen in de ogen aan en ze zegt: ‘Ik ben stom geweest. Het spijt me mama, het spijt me. Ik weet dat je hard werkt om me te laten studeren, ik weet het'. Ikzelf krijg een krop in mijn keel en stel me in de plaats van de apothekers die een zwanger meisje, dat om haar examen panikeert pillen zonder doktersvoorschrift meegeeft. Ik kijk haar smekende gezicht aan. Ik hoorde haar zeggen: ‘Mevrouw, ik moet nog drie jaar studeren om mijn diploma te behalen. Ik heb die pillen écht nodig of ik kan mijn examens niet leren. Ik heb pijn, ik ben moe, ik ben nog veel te jong om moeder te worden. Ik heb nog zoveel dromen. Geef me a.u.b. de kans om die dromen waar te maken. Ik moet studeren, help me, help me …'. Ineens werd mijn naam geroepen, het was mijn beurt.